Zabezpieczenie potrzeb rodziny w sprawie o rozwód a pełnoletniość dzieci

W sprawie o rozwód, sąd na wniosek jednego z małżonków może orzec o obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, obejmujących także koszty utrzymania pełnoletnich dzieci. 
Uchwała SN z 28.11.2012 r., III CZP 77/12

W sprawie o rozwód, powódka Małgorzata N. złożyła wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia roszczeń o zaspokajanie potrzeb rodziny, obejmujący również potrzeby niesamodzielnych pełnoletnich dzieci stron. Sąd Okręgowy udzielił zabezpieczenia. Pozwany Tadeusz N. wniósł zażalenie. Sąd Apelacyjny rozpoznając zażalenie pozwanego powziął wątpliwość i sformułował następujące pytanie: „Czy po uchyleniu ustawą z 2.2.2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw art. 443 KPC dopuszczalne jest wydanie w sprawie o rozwód, na wniosek jednego z małżonków, postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia o zaspokojenie potrzeb rodziny obejmującego także koszty utrzymania pełnoletnich dzieci?”

Odnosząc się do tak przedstawionego zagadnienia prawnego SN wyjaśnił, że roszczenie alimentacyjne przysługuje nie tylko dzieciom w stosunku do każdego rodzica. Przysługuje ono także każdemu rodzicowi jako jego własne roszczenie o przyczynienie się do zaspokajania potrzeb dziecka w trybie art. 27 KRO, w stosunku do współmałżonka. W sprawie o rozwód, wydając zabezpieczenie o zaspokajaniu potrzeb dziecka, niezależnie od tego czy dziecko jest małoletnie czy pełnoletnie, sąd orzeka o prawach osób niebędących podmiotem procesu. Przypomnieć należy, iż również na gruncie uchylonego art. 443 KPC, przedmiot rozstrzygnięcia postanowienia w sprawie o zabezpieczenie kosztów utrzymania rodziny nie był tożsamy z przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie o rozwód. Obecnie w sprawach rozwodowych, wobec uchylenia art. 443 KPC, mają wprost zastosowanie przepisy o zabezpieczeniu tj. art. 753, 755 i 756 KPC. Nowe brzmienie art. 753 KPC wskazuje, że w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu do zapłaty uprawnionemu jednorazowo lub okresowo określonej sumy pieniężnej. Termin „sprawy alimentacyjne” należy interpretować szeroko i obejmować nim również sytuacje, w których zgłoszono żądanie przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Roszczenie o zaspokajanie potrzeb rodziny w trybie art. 27 KRO nie jest objęte przedmiotem orzekania sądu w wyroku rozwodowym, obowiązki te bowiem wygasają wraz z ustaniem małżeństwa a prawnej kontynuacji tego obowiązku nie stanowi (nieistniejący do czasu prawomocnego rozwiązania małżeństwa przez rozwód) obowiązek alimentacyjny wynikający z art. 60 KRO. Uchylenie art. 443 KPC nie wpłynęło na zmianę charakteru rozstrzygnięcia o zabezpieczeniu roszczeń o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny. Nie pozbawiło go cech samoistności i ostateczności. Zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych w czasie procesu rozwodowego mieści się w pojęciu „osiągnięcia celu postępowania” zdefiniowanym w art. 7301 § 1 KPC. Celem bowiem takiego rozstrzygnięcia jest uzyskanie od obojga małżonków środków materialnych do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rodziny jako całości oraz zapewnienia realizacji uzasadnionych potrzeb jej członków przy uwzględnieniu zasady równej stopy życiowej.

Komentarz

Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że wniosek o zabezpieczenie zaspokajania potrzeb rodziny, złożony w sprawie o rozwód, obejmuje również koszty utrzymania pełnoletnich dzieci, jeśli nie utrzymują się samodzielnie. Sąd zasadnie przyjął, że w pewnych sytuacjach zabezpieczenie może różnić się od roszczenia ostatecznego, a celem nadrzędnym w tym wypadku jest zapewnienie, na wniosek jednego z małżonków, bezpieczeństwa finansowego całej rodziny.